آز در اوستا يا و در پهلوي ، به‌معني زياده‌خواهي، ميل شديد، شهوت و نيز نام ديوي تبهكار است‌كه در اساطير زرواني و زردشتي، قدرتمندترين همدست اهريمن در نبرد با اهورامزدا به‌شمار مي‌آيد. در بندهش بر زياده‌خواهي و سيري‌ناپذيري؛ در مينوي خرد بر فريبندگي؛ و در آموزه‌هاي زردشتي بر خودكامگي آن تأكيد شده است. آز هماورد خرد است و از خشم، شهوت، دروغ، فريب، بي‌خردي و... آدميان، تناور مي‌گردد و با نيكي، راستي، مهرورزي و خردمندي، ضعيف و لاغر. آز در شاهنامه، ديوي ستمكار، اساس بدي‌ها، بن‌مايه‌ي بعضي از پيكارها، عامل كنش تعدادي از شخصيّت‌ها و پديدآورنده‌ي بسياري از كشتارهاست. فردوسي با تكيه بر باورهاي اساطيري و متون ديني، محورهاي مختلف آز را پيرنگ داستان‌هايش قرار داده و براساس آن، كنش‌هاي شخصيّت‌ها را سامان بخشيده است. اين مقاله با توجه به هدف، انگيزه و كنش‌هاي ذهني، گفتاري و رفتاري شخصيّت‌هاي آزمند، محورهاي آز را به پنج‌دسته تقسيم كرده: 1) قدرت؛ 2) خودكامگي؛ 3) رشك؛ 4) شهوت؛ 5) تنگ‌چشمي/ خسّت؛ و در هريك از محورها به تحليل آن‌ها پرداخته است. آزِ قدرت، بيش از همه، مورد توجه فردوسي بوده و پيچيده‌ترين و دشوارترين ساختار و نيز شوم‌ترين آثار را دارد. آز قدرت و خودكامگي اساساً صبغه‌ي سياسي- اجتماعي دارند و آز رشك، شهوت و تنگ‌چشمي، جنبه‌ي ضداخلاقي.
کلید واژگان :شاهنامه، آز،شخصيّت، کنش، قدرت و خودكامگي.
ارزش ریالی : 600000 ریال
با پرداخت الکترونیک