مطالعه‌ تطبیقی تصاویر شمعدان‌های فلزی در نگاره‌های شاهنامه‌ طهماسبی و نمونه‌های مشابه دوره‌های اسلامی (دوره‌های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی)

بیان مسئله: شاهنامه‌ی طهماسبی یکی از نسخه‌های غنی متعلق به دوره صفویه و شامل 258 نگاره است. هم‌چنین کابرد لوازم و ظروف کاربردی بخشی از نوع زندگی اجتماعی و فرهنگی مردمان آن زمان را نمایان می‌کند. شمعدان‌های فلزی یکی از لوازم پرکاربرد برای تأمین روشنایی و از وسایل رایج در دوره‌های گذشته است که تصاویر آن در نگاره‌های شاهنامه بسیار دیده می‌شود و به بیانی دیگر به نمایش گذاردن این اشیاء از دید هنرمندان فروگذار نشده است. اهداف: هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت ویژگی‌های کلی تصاویر شمعدان در نگاره‌های شاهنامه‌ی طهماسبی و مطالعه‌ی وجوه اشتراک و افتراق این تصاویر با نمونه‌های دست‌ساخته‌ و فلزی دوران اسلامی شامل دوره‌های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی است. روش پژوهش: داده‌های کتابخانه‌ای و اطلاعات اسنادی با رویکردی توصیفی- تحلیلی- تطبیقی مورد پژوهش قرار گرفته و نمونه‌های پژوهش با روش نمونه‌گیری مبتنی بر هدف صورت گرفته و 18 نوع شمعدان که 2، 10 و 6 نمونه به ترتیب متعلق به دوران سلجوقی، ایلخانی و تیموری و صفوی است. جامعه‌ی آماری نگاره‌های مورد بررسی شامل 174 نگاره در نسخه‌ی شاهنامه‌ی طهماسبی، چاپ فرهنگستان هنر است که از این تعداد 4 تصویر شمعدان در 4 نگاره شناسایی شده است. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد نمونه‌شمعدان‌های نگاره‌های شاهنامه شباهتی به شمعدان‌های دست‌ساخته‌های فلزی دوره‌ی صفویه ندارد و تفاوت‌های بسیاری بین تصاویر و نمونه‌های این دوره به چشم می‌خورد. زیرا نمونه‌های دوره صفوی استوانه‌ای‌شکل‌اند ولی نمونه‌های دیگر پایه‌ای چندضلعی دارند. ویژگی‌های کلی این شمعدان‌ها بیشتر مشابه نمونه‌های دست‌ساخته‌ی دوران سلجوقی، ایلخانی و تیموری است و ساختار فرمی این اشیاء پایبند به نمونه‌های سلجوقی، ایلخانی و تیموری است.

شمعدان‌های فلزی، شاهنامه‌ی طهماسبی، سلجوقی، ایلخانی، تیموری، صفوی.