کاربردبرنامه استراتژیک درحل بحرانهای زیست محیطی وبرون رفت از موقعیت کنونی دریاچه ارومیه

چکیده: بطور کلی،کهن‌ترین فرهنگ وتمدن‌های بشری،بخصوص فرهنگ وتمدن اسلامی در کنار رودخانه‌ها ،چشمه ها، تالاب‌ها،دریاچه ها و... شکل گرفته‌اند و ارزش‌ها و کارکردهای متنوع چنین مجموعه ای،همواره باعث بهبود کیفیت محیط‌ های طبیعی و زندگی جوامع بشری بوده و بی‌شک ارزش های فزاینده آنان درجوامع و کارکردهای بی‌بدیل آن بر کسی پوشیده نبوده و دریاچه ها نیز به عنوان منبع پالاینده محیطی از این امر مستثنی نیست ،علاوه بر کارکردهای ویژه زیست محیطی در سطح ملی و بین‌المللی، دارای پیوندهای عمیق فرهنگی، اجتماعی ،اقتصادی و... ودرنهایت هم افزایی درون سیستمی وبرون سیستمی منطقه حوزه خود وکشور را رقم خواهند زد. دراین راستا،دریاچه ارومیه همراه با تعدادی از تالاب‌های اقماری که اکثر آنها خود از اهمیت درون سیستمی برخوردارند، در سطح ملی وبین المللی نیزیک زیست بوم بسیار با ارزش و با اهمیت که تأمین کننده تنوع زیستی غنی و برخورداری از ارزش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... نیز پیوند ناگسستنی داشته وبه دلیل همین تفکر استراتژیک این دریاچه به عنوان یک تالاب مهم بین‌المللی در سازمان علمی، فرهنگی ملل متحد (UNESCO) ،به عنوان یک ذخیره‌گاه زیست کره شناخته شده و در سطح کشور نیز عنوان پارک ملی را ازآن خود کرده است. اما متأسفانه عدم شناخت پایه ای وتاریخی این زیست بوم ها وتوسعه روزافزون فعالیت‌های انسانی و بهره‌برداری از منابع زیستی به همراه بروز برخی پدیده‌های طبیعی به ویژه خشکسالی‌های متوالی که خود از فعالیت های غیرحرفه ای بشر نشأت گرفه باعث تخریب بخش‌هایی از این زیستگاه‌های ارزشمند وحیاتی شده است. دریاچه ارومیه با وسعت بسیارارزنده(حدود 5000کیلومترمربع)، یک زیستگاه منحصر به فرد در پست‌ترین نقطه یک حوزه آبریز داخلی قرار گرفته وازاین منظر، بزرگترین دریاچه ایران،و ازنظر املاح یونی بزرگترین منبع آب شور جهان محسوب می شود.مرگ تدريجي درياچه ها ،تالابها وچشمه سارها هم اکنون به يک موضوع جدي وتهدید برای کشور تبديل شده، زیرا این گونه زیست بوم ها به دلیل اهمیت هم افزایی بین بیوسفری به عنوان نقاط قوت کشور وپیش برنده ارزشهای اقتصادی ايران تلقی شده و چاره ای جز با تسلیم شدن درمقابل علم خداوندی وهم افزایی بین متولیان امور را که دراین مجموعه علمی تحقیقاتی رقم خورد باید مدنظر جدی قرار گیرد. ازاینرو؛این تحقیق حاصل تلاش بنده درقلمرو محیط های ناپایدار انسانی ،گیاهی،حیوانی و... بوده که برای اولین بار از تکنیک برنامه ومدیریت استراتژیک برای ارزیابی درون سیستمی منابع آبی،خاکی کشور، استفاده شده ودرنهایت برای حل ونتیجه گیری آن، از تجـزیه وتحـلیل استراتژیکی ویا wots up analysis (قوت،ضعف،فرصت وتهدید) بهره گرفته وپیشنهادات استراتژیکی برای کمینه نمودن بحران وحرکات پایداری درمنطقه ارائه گردید.

واژه های برجسته: ثروت ملی، آب ،محیط ناپایدار،دریاچه ،ایران،تفکراستراتژیک .