دنیا و تحلیل تصاویر آن در اندیشه‏ی مولانا

بی¬تردید جهان و آنچه در آن است برای وصول به کمال بنا شده است؛ بنابراین، بهره‏برداری از دنیا اگر در مسیر کمال باشد، مقدمه‏ی کمال محسوب می¬شود. در آثار مولانا، دنيا مورد نكوهش قرار گرفته، به گونه‌اي كه ممكن است چنين برداشت شود كه دنيا مايه‏ی درد سر و پديده‏ی زشتي است كه موجب فريب و گم‌راهي انسان مي‌شود؛ اما واقعيت آن است كه مولانا در كنار نكوهش دنيا، گاه آن را تحسين كرده‌ است. در واقع، اين دل‌بستگي‌ها و تعلّقات روحي به دنيا است كه پيامدهاي ناگوار و تبعات سوئي به دنبال دارد و همين‌ها مورد مذمّت قرار گرفته است. از نظر مولانا دنیا همچون زن جادوگری است که سحر و جادویش باعث فریب آدمیان می¬شود. زندان است و انسان‏ها زندانیان گرفتار در این زندان؛ صحرای خشک و لم‏یزرعی است و انسان¬ها همچون قوم بنی¬اسرائیل گرفتار در این صحرا. دنیا در تمثیلات، تصویرسازی‏ها و تشبیهات مولانا تعبیرات گوناگونی دارد؛ نظیر ویرانه، شراب، زندان، زهر، قمار، گنده پیر و عجوزه، حشیش، شهد، خواب، دام، جیفه، عروس، خم، اشکمگاه، قنطره، دانه، خوک، باغ، مدرسه، کهربا، لعب و لهو، سوراخ، بازار، قهرخانه‏ی کردگار، شب، چاه، تیه، دریا، خانه‏ي بي‏رخنه و روزن، تمساح، درزی، ده، کشتگه، جوز پوسیده، گلخن و ... که در این نوشتار به بررسی آن پرداخته شده است.

دنيا، تمثیل، مذمّت، مولانا