اثر محدودیت منبع و مخزن بر عملکرد دانه ارقام پیشرفته گندم نان غرب ایران در شرایط تنش کم آبی پس از گرده افشانی

به منظور بررسی روابط منبع و مخزن و تعیین عوامل محدود کننده شکلگیری پتانسیل عملکرد دانه در ارقام پیشرفته گندم نان در غرب ایران که یکی از مراکز اصلی تنوع گندم است، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات-فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 90-1389 بر روی نه رقم پیشرفته گندم نان با سه تیمار (شاهد، حذف برگ پرچم و حذف سنبلچههای یک طرف سنبله) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه اجراء شد. تنش رطوبتی از مرحله گرده‌افشانی شروع و تا زمان رسیدگی فیزیولوژیکی ادامه یافت. در ارقام مورد بررسی تنش رطوبتی عملکرد دانه را نسبت به شرایط شاهد کاهش داد. تیمارهای حذف برگ پرچم و نیمی از سنبلچههای هر سنبله نشان دادند که سهم برگ پرچم در پرکردن دانه در شرایط کنترل 1/10 % و در شرایط تنش 4/13 % بود. در هر دو شرایط محیطی تیمار حذف سنبلچههای یکطرف سنبله بیشترین و تیمار حذف برگ پرچم کمترین عملکرد دانه در سنبله را داشتند. حذف برگ پرچم در برخی از ارقام نه تنها سبب کاهش صفت مورد ارزیابی نشد بلکه مقدار آنها را نیز افزایش داد که احتمالاً به دلیل افزایش فتوسنتز برگهای باقیمانده و افزایش انتقال مجدد موادفتوسنتزي ذخیره شده در ساقه قبل از دوره گلدهي باشد که کاهش سطح فتوسنتزي را جبران نموده¬اند. همچنین نتایج به دست آمده نشان دادند که ارقام مورد بررسی در این منطقه احتمالاً فاقد محدودیت مخزن و اغلب دارای محدودیت منبع میباشند.

گندم، عملکرد، تنش خشکی انتهاي فصل، برگ پرچم، سنبلچه