ساماندهی الگوی کالبدی مدارس متوسطه در آذربایجان شرقی با تاکید بر شاخص های معماری بومی مناطق سردسیر کشور

چکیده مدرسه به عنوان مهم ترین نهاد اجتماعي، تربيتي و آموزشي، نمادی از آموزش و هویت فرهنگی هر کشور بشمار می رود. مقاطع مختلف تحصيلي، رده‌هاي سني متفاوتي را در خود جاي مي‌دهد و دانش‌آموزان در هر مقطع، داراي خصوصيات شخصيتي خاص خود هستند. خاطرات مشترك بسياري از افراد در دوره‌هاي مختلف از جمله در دوران كودكي، نوجوانی و مدرسه در واقع همان شبيه‌سازي يكسان ذهن و تفكر در ايده‌پردازي این دوران است زيرا كه همه كودكان و نوجوانان يك جامعه در فضاهاي مشابه تربيت مي‌شوند. بنابراين مدرسه علاوه بر هويت‌بخشي به رفتار و شخصيت افراد، به لحاظ كالبدي در شكل‌گيري خاطرات جمعي آنان در جامعه سهم بزرگي دارد. در روزگار گذشته، معماری مدرسه ایرانی ضمن انطباق بر عملکرد آموزشی با ویژگی‌های کالبدی خاص خود، بعنوان عنصر هویتی شهرهای سنتی محسوب می‌گردید و با پیروی از اصول و سازماندهی فضایی واحد، از تنوع قابل توجهی برخوردار بوده و در تناسب با شرایط آب و هوایی هر منطقه ساخته می‌شد. امروزه ثابت شده است که ايجاد شرايط محيطي مناسب موجب بالا بردن سطح يادگيري دانش‌آموزان خواهد شد. در سال‌های اخیر، معماری مدارس ایران با بهره‌گیری از الگوهای معماری مدرن انجام می‌گیرد و یا با الگوبرداری واحد، بدون توجه و یا کم توجهی به ویژگی‌های اقلیمی هر منطقه ساخته می‌شود و به منظور انطباق با شرایط آسایش انسانی نیازمند استفاده از منابع انرژی فسیلی هستند. در حالی که بحران انرژی و مشکلات محیط زیست ناشی از مصرف بی‌رویه سوختهای فسیلی ضرورت تجدید نظر در نحوه ساخت و ساز به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی را ایجاب می‌نماید. مقاله حاضر، برگرفته از پژوهشی است که در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و با حمایت سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور به انجام رسیده و هدف از آن، دستيابي به زمينه‌ای بنيادين به ‌منظور طراحي معماري در اقليم سردسیر بویژه استان آذربایجان شرقی و يكسان‌سازي فضاهاي خرد، با درنظر گرفتن همه عوامل مؤثر در طراحی و ساماندهی فضا و نیز رسیدن به الگویي مطلوب برای فضاهاي آموزشي متوسطه با توجه ويژه به معماری بومی و ویژگی های اقليمی یاد شده مي‌باشد. برای دستیابی به هدف مورد نظر، ابتدا به بخش عمومی این پژوهش که ضرورتاً شامل الگوسازي (به معنای عمومی) می‌باشد و تقريباً براي همه مناطق مفيد خواهد بود پرداخته خواهد شد. در خاتمه با تکیه بر معماری بومی و توجه به ویژگی های اقلیمی منطقه، الگوی کالبدی مدارس متوسطه (نظری و کاردانش) با توجه به نيازهاي ويژه فضايي آنها ارائه خواهد شد.

معماری بومی، الگوی کالبدی، مدارس متوسطه، اقلیم سردسیر.