بن مایه های اسلوب معادله در قصاید خاقانی

اسلوب معادله نوعی تشبیه است که ژرف ساخت آن بر تشبیه استوار است و معمولاٌ از دو مصراع تشکیل می شود که مصراع دوم تکرار مصراع اوّل و در جایگاه مشبهًً به است. خاقانی شاعر بلند آوازه و مشهور قرن ششم از سخن سرایانی است که به آوردن اسلوب معادله علاقمند و مشتاق بوده است به طوری که او را از تأثیرگذاران سبک هندی دانسته اند. در دیوان خاقانی مضامین گوناگونی در قالب صنعت اسلوب معادله وجود دارد که در این تحقیق، بن مایه های صنعت اسلوب معادله را در قصاید بلند او بررسی کرده ایم. از مجموع قصاید بلند، 420 بیت دارای صنعت اسلوب معادله است که بسامد مدح و ستایش از دیگر موضوعات است و موضوعات دیگر چون حکمت و موعظه، فخر و مباهات، حسب حال و شکایت، مذمّت و نکوهش، وصف، مرثیه و تحسّر و ... به ترتیب در جایگاه های بعدی قرار می گیرند. در این مقاله ابتدا نمونه های شعری صنعت اسلوب معادله در موضوعات گوناگون با احتساب بسامد، بررسی و در پایان جدول و نمودار آن ها ارائه شده است.

خاقانی، قصاید بلند خاقانی، تمثیل، بن مایه ای اسلوب معادله