جایگاه رسانه های اجتماعی در آموزش مجازی

با گسترش روزافزون فاوا و تأثیر آن بر حوزه آموزش، تغییرات وسیعی در محیط¬های یادگیری پدیدار شد. محيط آموزش¬هاي مجازي، ويژگي¬ها و قابليت¬هاي منحصر به فردی در برقراری ارتباط، تعاملات، ایجاد فرصت آموزش با کیفیت و غيره در مقایسه با فضاي آموزش سنتي دارد. اين روش‌ جدید آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، با بهره‌گیری از ظرفیت¬های رسانه¬ای، تمامی اشکال آموزش‌ و یادگیری را در قرن بیست و یکم متحول ساخته است. این تحول با رویکرد یادگیرنده محور و تغییر نقش مدرسان از انتقال¬دهنده دانش به تسهیل¬گر، علاوه بر افزایش اثربخشی تدریس در دانشگاه و مؤسسات آموزش عالي و همچنین افزایش انگیزه یادگیری و خلاقیت فراگيران، یک محیط تسهیل‌کننده¬اي که فراگیران از این طریق نقش فعال¬تری در فرایند یاددهی- یادگیری به عهده می¬گیرند را فراهم می‌کند. رویکرد تعاملی، به عنوان یکی از شیوه‌های تدریس آموزش عالی در بستر یادگیری الکترونیک و استفاده مؤثر از فاوا در فرایند آموزش، با تأکید بر پردازش، دریافت معانی و بازآفرینی دانش و اطلاعات، با یکی از مهم‌ترین اهداف آموزش عالی که تقویت ذهن فراگیران در استدلال و درک و فهم نظریه‌ها است، تناسب بالایی دارد. این رویکرد مستلزم آن است که فراگیران، جستجوگران فعال محتواهای الکترونیکی در فضای مجازی باشند و در مورد ارزش اطلاعات کسب شده، به ارزشیابی و تحلیل پرداخته و در یادگیری و ساخت دانش مشارکت کنند. ولیکن نتایج تحقیقات انجام شده توسط محققان حاکی از آن است که در حال حاضر، رویکرد تعاملی در دانشگاه¬های مجازی بکارگرفته نمی¬شود و صرفاً ویژگی¬های آموزش سنتی به محیط آموزش در فضای مجازی انتقال یافته است. یادگیری مشارکتی نوعی روش آموزشی است که بر پایه تعاملات گروهی فراگیران برای دستیابی به هدفی خاص تعریف شده است. مهم‌ترین مسئله در یادگیری مشارکتی تشکیل اجتماعات و گروه‌هایی است که افرادی که در برخی ویژگی‌ها با یکدیگر مشابه و در برخی دیگر متفاوت هستند، گرد هم می‌آیند و با تعامل میان خود در جهت تعمیق یادگیری مفهومی خاص و یا بهبود دانش خود و پاسخ به نیازهای یادگیری تلاش می‌کنند. اعضای گروه‌های یادگیری مشارکتی، هم از نظر دانش و مهارت‌های یادگیری و هم در زمینه برقراری تعامل و مهارت‌های اجتماعی در جریان یادگیری رشد می‌یابند. از اینرو، می¬توان گفت که به منظور توسعه و تحقق رویکرد تعاملی، راهبرد یادگیری در دانشگاه‌های مجازی، باید از نوع یادگیری مشارکتی باشد. یکی از راه¬های فراهم کردن این نوع یادگیری، به‌کارگیری قابلیت¬های رسانه‌های اجتماعی مانند ویکی، وبلاگ، شبکه¬های اجتماعی، پادکست و ... در حوزه آموزش است. زیرا از مهم‌ترین فواید استفاده رسانه¬های اجتماعی در حوزه آموزش، ارتقای یادگیری مشارکتی، رشد تفکر انتقادی و تفکر منطقی، و در نهایت رشد مهارت¬های نوشتاری و صلاحیت¬های حرفه¬ای فراگیران است. رسانه‌های اجتماعی، فناوری‌ها و نرم‌افزارهای تعاملی آنلاینی هستند که مشارکت میان کاربران، همین‌طور خلق محتوا و فرایند اجتماعی کردن از طریق اینترنت را حمایت و تقویت می‌کند. این رسانه¬ها، امکان مشارکت مستقیم بین کاربران و ایجاد ارتباط هم‌زمان و غیرهمزمان بین فراگیران و همچنین ارائه محیطی جذاب برای یادگیری کاربران را فراهم می¬کند. استفاده از ویکی، وبلاگ، شبکه¬های اجتماعی و پادکست¬ها، فرصت¬های جدیدی را در زمینه آموزش و یادگیری فراهم می¬آورند. مرور تحقیقات صورت گرفته با هدف به‌کارگیری رسانه¬های اجتماعی به عنوان راهکار و پیشنهادی در جهت تحقق رویکرد یادگیری مشارکتی در دانشگاه‌های مجازی، مبین آن است که قابلیت¬های رسانه‌های اجتماعی اعم از ماهیت تعاملی بودن، تولید محتوا با مشارکت فعالانه فراگیران و مدرسان در محیط‌های آموزش مجازی، منشأ تحولات اساسی در حوزه آموزش است و توانایی حل یکی از چالش‌های مهم سيستم آموزش در دانشگاه‌های مجازي ايران که تعامل ضعيف و در برخي موارد عدم تعامل فراگیر با مدرس و همکلاسی‌های خود در کلاس است، را دارد. بنابراین دانشگاه¬های مجازی می¬بایست تدابیر مناسبی را برای کاربرد رسانه-های اجتماعی به عنوان ابزاری که به تحقق رویکرد یادگیری مشارکتی کمک می¬رساند، اتخاذ کنند و فرهنگ استفاده صحیح از قابلیت های اجتماعی این ابزارها را به مدرسان و فراگیران آموزش دهند.

ندارد