تاثیرات سیستم های شکل زای اقلیمی بر زمین لغزش های ایران

زمين لغزش يکي از بلاياي طبيعي است که رخداد آن مشروط به کارکرد عوامل ديگر است. اين پديده مانند ساير بلاياي زميني از نظر طبيعي بليه نيست، بلکه از جمله فرآيندهاي لازم جهت تحولات ناهمواري هاي زمين به شمار مي رود که حضور انسان در پيرامون اين رخداد آن را به صورت بلانشان مي دهد. معمولا در مطالعه زمين لغزه ها عواملي مانند جنس اراضي، ريزش هاي جوي، تغيير گراديان شيب، زمين لرزه، فوران آتشفشاني، نوسانات آب زيرزميني و علل انساني در قالب مدل هاي مختلف مورد بررسي قرار مي گيرند. اگر چه عوامل فوق مي توانند سهم عمده اي در بروز اين پديده داشته باشند ولي شرط لازم وکافي براي تکوين چنين پديده هايي زمينه تاريخي بستر اراضي است که فرآيندهاي شکل زاي خاصي را تجربه کرده اند. درمورد توزيع و پراکندگي لغزش ها و علل وقوع آنها درايران نيز مطالعات جامعي انجام گرفته است. در اين مقاله وقوع اين پديده از جنبه ديگري مورد بررسي قرار گرفته و سعي شده است رابطه مکانيسم هاي شکل زا و تاثيري که اين پديده در تحريک ناپايداري ها داشته است برملا شود به طوري که مي توان نتيجه گرفت که توزيع اين پديده معطوف به رخدادهاي اقليمي از يک سو و فرآيندهاي شکل زاي تاريخي از سوي ديگر است. بر اساس يکي از روش هاي پهنه بندي زمين ريختي- اقليمي، ايران را مي توان به چهار ناحيه متفاوت برودتي، حرارتي، رطوبتي و حرارتي- رطوبتي طبقه بندي نمود که هر يک از اين نواحي داراي ويژگي هاي ژئومرفيک خاصي است و تاثيرات مستقيم و غيرمستقيم بر وقوع زمين لغزش ها دارند. به منظور بررسي اين تاثيرات با استفاده از نرم افزار 9.3 Arc GIS نقشه پراکندگي زمين لغزش هاي اصلي کشور از يک سو و سيستم هاي شکل زا از سوي ديگر تهيه و با تحليل مکاني اين دو مجموعه رابطه مجاورتي آنها با استفاده از روش هاي آماري- مکاني، ارزيابي شده است. نتايج اين تحقيقات نشان داد که 92 درصد از زمين لغزش ها در چاله هاي برودتي و رطوبتي وتنها حدود 8 درصد درچاله هاي حرارتي به وقوع پيوسته اند، همچنين تراکم لغزش ها در مرز ترموديناميکي چاله هاي برودتي- حرارتي و رطوبتي- برودتي بيشتر است

زمین لغزش، چاله حرارتی، چاله برودتی، چاله رطوبتی، سیستم شکل زا