مفهوم تعالی و نقد وضعیت موجود آن در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران

پژوهش حاضر با هدف تبیین مفهوم تعالی و ارزیابی جایگاه آن در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به منظور طرح زمینه‌های کاربست در برنامه درسی انجام شده است. روش پژوهش آمیخته (تحلیل اسنادی، تحلیل محتوا و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته) است. جامعه پژوهشی شامل سه بخش؛ متون اسلامی مرتبط با تعالی، متن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و متخصصان حوزه‌های برنامه درسی و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی می‌باشد. با توجه به ماهیت موضوع از نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده است. ابزارهای اندازه‌گیری فرم فیش‌برداری، سیاهه تحلیل محتوا و سؤالات مصاحبه است. داده‌های اسنادی و مصاحبه به شیوه کیفی و داده‌های تحلیل محتوا با استفاده از شاخص‌های کمی در فرایند تحلیلی نرم افزار آنتروپی شانون نسخه 2015 مورد بررسی قرار گرفته‌اند. عمده‌ترین یافته‌های پژوهش بیان‌گر آن است که: 1. چارچوب مفهومی تعالی را می‌توان بر اساس مدارک و مستندات مرتبط در 5 بُعد و 59 مؤلفه تدوین نمود. 2. در مجموع 410 مرتبه به مؤلفه‌های تعالی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش توجه شده که میزان تراکم آن در بخش هدف‌های عملیاتی و راهکارها با 104 فراوانی و 4/25 درصد زیاد و در بخش بیانیه مأموریت با 9 فراوانی و 2/2 درصد کم است. 3. بین ابعاد مورد بررسی بُعد سیاسی با میزان بار اطلاعاتی 911/0 و ضریب اهمیت 284/0 بیش‌ترین توجه را به خود اختصاص داده، این در حالی است که به بُعد اجتماعی با میزان بار اطلاعاتی 701/0 و ضریب اهمیت 219/0 کم‌تر توجه شده است. 4. با توجه به نظرات متخصصان، عمده‌ترین زمینه‌های کاربست ابعاد و مؤلفه‌های تعالی در برنامه درسی را می‌توان در قالب چهار عنصر اصلی (اهداف، محتوا، روش‌های یاددهی – یادگیری و ارزشیابی) و 47 مضمون فرعی ذکر شده در مقاله حاضر، تأمین نمود.

تعالی، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، برنامه درسی.