استفاده از واژه‌هاي «احتمالي و تصادفي» در روش نمونه‌گيري پژوهش از نظر اصول روش تحقيق، بار ادعايي و معنايي خاصي دارد و به مفهوم رعايت اصول و قواعد نظرية نمونه‌گيري و عدم تورش انتخاب در طرح نمونه‌گيري است که پايايي و قابليت تعميم برآوردها را تضمين مي‌کند. پژوهش حاضر با فرض وجود تورش انتخاب نمونه در بسياری از طرح‌هاي نمونه‌گيري احتمالي در پژوهش‌هاي جغرافياي انساني، به روش کيفي و با رويکرد انتقادي به ارزيابي اين فرض پرداخته است. در اين راستا به منظور کاوش و تفهم مفصل اين مسئله، از ميان مقالات چاپ شده در مجلات علمي-پژوهشي جغرافيايي کشور در 5 سال اخير، با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند و معيار-محور به انتخاب 25 نمونة موردي از مقالاتي که روش نمونه‌گيري آن‌ها احتمالي (يا تصادفي) ذکر شده، ولي شواهد و قرينه‌هايي مبني بر نقض ادعاي فوق و تخطي از اصول و قواعد نمونه‌گيري احتمالي (احتمال وجود تورش انتخاب) در آن‌ها موجود است، انتخاب شد. سپس به روش تحليل محتوا و تحليل استنادي به بررسي جوانب مسئله در هرکدام از اين نمونه‌ها به طور جداگانه پرداخته شد. نتايج حاکي از آن است که در تمامي نمونه‌هاي موردبررسي، در «ادعاي احتمالي و يا تصادفي بودن نمونه» بار معنايي علمي خاص اين ادعا لحاظ نشده و روش نمونه‌گيري اعمال شده در اکثريت آن‌ها عملاً غير احتمالي بوده است؛ بعضي از آن‌ها –احتمالاً به دليل عدم آگاهي کامل از اصول و قواعد نظرية نمونه‌گيري-، معناي مصطلح و عاميانه واژه‌هاي احتمالي، تصادفي و يا اتفاقي را مدنظر داشتند و برخي نيز با آگاهي از معنا و اهميت علمي اين مفاهيم و اصطلاحات، به صورت ظاهري و فرماليستي و خيلي خلاصه به استفاده از اين روش اشاره کردند و تصوير روشني از شيوه کار خود ارائه ندادند؛ در حالي که بعضاً در محتواي آن‌ها شواهدي مبني بر نقض ادعاي فوق به چشم مي‌خورد. در نهايت در همة آن‌ها امکان وجود تورش انتخاب محتمل است و برآوردهاي آن‌ها فاقد پايايي و قابليت تعميم قطعي بوده است. با توجه به گستردگي اين مسئله در ميان مجلات، پژوهشگران و نهادهاي دانشگاهي مختلف توليد علم در سراسر کشور، لزوم توجه جدي به اين مسئله به منظور پايش علمي و دفاع از اعتبار و جايگاه علم جغرافيا به عنوان علم برنامه‌ريزي و توسعه ضروري به نظر مي‌رسد.
کلید واژگان :نمونه‌گيري احتمالي، طرح نمونه‌گيري، تورش انتخاب، پايايي و تعميم‌پذيري، پژوهش‌هاي جغرافياي انساني
ارزش ریالی : 600000 ریال
با پرداخت الکترونیک
جزئیات مقاله
- کد شناسه : 3152485524430405
- سال انتشار : 1396
- نوع مقاله : پذیرفته شده در مجلات Scopus ,ISI, با IF=0
- زبان : فارسی
- محل پذیرش : فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال سی و دوم، شماره چهارم، زمستان 1396 ، شماره پیاپی 127
- برگزار کنندگان :
- ISSN : 1019-7052
- تاریخ ثبت : 1397/02/07 23:24:04
- ثبت کننده : علیرضا رحیمی چم خانی
- تعداد بازدید : 181
- تعداد فروش : 0