طنـز و شگـردهـای بیـان آن در اشعار جامـی

طنز بعنوان یکی از متفرعات ادبیات انتقادی، از دیرباز در جهت اعتراض به مشکلات و در جهت جلوه دادن زشتیها، معایب و نواقص پدیده ها و روابط حاکم در حیات اجتماعی، با هدف تذکر، اصلاح و رفع نواقص و نابسامانیها توسط شاعران و نویسندگانی که وجدان بیدار و ضمیر آگاه دارند، خلق شده و بسبب اختناق و استبداد حاکم بر جامعه در لفافة شگردهای مختلف بیان میشود. اوج این نوع ادبی، در آثار شاعران و نویسندگان قرون هفتم تا نهم که دورۀ تسلط مغولان و تیموریان است، مشهود میباشد؛ از این رو، در پژوهش حاضر، با روش توصیفی ـ تحلیلی، به یاری شواهدی از متن و با تأکید بر شگردهای بیانی مختلف از جمله تشبیه، تمثیل، پارادوکس، کنایه و ...، به بررسی این نوع ادبی در اشعار عبدالرحمن جامی که از برجسته ترین شاعران دورۀ تیموری است میپردازیم. یافته ها نشان میدهد که تکنیکهای زبانی از نظر کاربرد، سهم بسیار مهمی در خلق آثار این شاعر داشته است. از میان تکنیکهای محتوایی موجود در اشعار او نیز تناقض، تحامق و آوردن استدلالهای ظریف و خنده دار بیش از دیگر تکنیک ها جلب توجه مینماید.

جامی، شگردهای بیان، طنز، عناصر بلاغی، قرن نهم.