فلسفه‌ی مجازات در حقوق اسلامی

چراییِ مجازات، پرسش دیرینه‌ای است که قرن‌ها ذهن بشر، و به‌ویژه فلاسفه را به خود مشغول کرده است. اندیشمندان، در مورد صواب یا خطا بودنِ رفتارها به دو دیدگاه کلی دست یافته‌اند: وظیفه‌گرایی و غایت‌گرایی. اعمالِ مجازات، نوعی رفتار بشری است. از این رو، پذیرش هر یک از این دو دیدگاه، چراییِ مجازات را نیز مشخص می‌سازد. هدف مجازات بر مبنای دیدگاه وظیفه‌گرا، سزادهی به خاطر عملی است که در گذشته انجام شده است. بر اساس دیدگاه غایت‌گرا، هدف، فایده‌ای است که از اعمال مجازات به دست خواهد آمد. از آنجا که هیچ‌یک از این دو دیدگاه به تنهایی نتوانسته‌اند پاسخگوی نیازهای جامعه باشند، فلاسفه به دیدگاه‌های ترکیبی روی آورده‌اند. قانونگذار اسلامی نیز، در قلمرو هر یک از مجازات‌های قصاص، حدود و تعزیرات، طیفی از اهداف را به شکل‌های مختلف دنبال کرده است. پژوهش حاضر، فلسفه‌ی مجازات در حقوق اسلامی را در سه مبحثِ قصاص، حد و تعزیر تبیین می‌کند.

سزادهی، سوداِنگاری، قصاص، حد، تعزیر