تحلیلی بر ابعاد توسعۀ پایدار شهری در شهر اهواز با بکارگیری تحلیل خوشه ای و مدل ARAS

شهرها، اکوسیستمهای پیچیده ای هستند که زیر تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی قرار دارند. امروزه، دستیابی به توسعۀ پایدار این اکوسیستمهای پیچیده به چالشی مهم تبدیل شده است. بنابراین، استفاده از شاخصهای مناسب و یک روش ارزیابی وضعیت توسعۀ پایدار شهری برای حمایت از محیط زیست شهری، برنامه ریزی اصولی ساخت و ساز و مدیریت مطلوب شهری موردنیاز است. با آگاهی از روند نامناسب توسعۀ شهر اهواز و انحراف از اصول و ابعاد توسعۀ پایدار در آن، این پژوهش با هدف بررسی ابعاد توسعۀ پایدار در پنج بُعد اقتصادی- اجتماعی، فیزیکی- کالبدی- کاربری زمین، زیست¬محیطی، دسترسی و ارتباطات و خدمات شهری در شهر اهواز پرداخته است. راهبرد پژوهش کاربردی بوده و از روشی توصیفی- تحلیلی پیروی می کند. برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل خوشه ای، مدل تصمیم گیری چند شاخصۀ ARAS و ضریب پراکندگی (CV) بهره برداری شده است. محاسبه های مدل ARAS نشان داد که در بُعد اقتصادی- اجتماعی منطقۀ 6، در بُعد فیزیکی- کالبدی- کاربری زمین منطقۀ 3، در بُعد زیست محیطی منطقۀ 5، در بُعد دسترسی و ارتباطات و خدمات شهری منطقۀ 1 در وضعیت مطلوبتری در مقایسه با دیگر مناطق هستند. از دندروگرامهای ترسیم شدۀ تحلیل خوشه ایی چنین بر آمد که در بُعد اجتماعی- اقتصادی، مناطق 1، 2، 5 و 8، در بُعد کالبدی- فیزیکی- کاربری زمین، منطقۀ 4، در بُعد زیست محیطی، مناطق 2 و 5، در بُعد دسترسی و ارتباطات، منطقۀ 5 و در بُعد خدمات شهری، منطقۀ 1 در سطح اول قرار گرفته اند. بنابراین تحلیل خوشه ای نیز سطوح نابرابر ابعاد پایداری را سطح شهر اهواز نمایان می سازد. ضریب پراکندگی محاسبه شده برای ارزیابی ابعاد توسعۀ پایدار در شهر اهواز نشان می دهد که در بُعد دسترسی و ارتباطات از سایر ابعاد پایداری نامتعادلتر است. در مرتبۀ دوم بُعد زیست محیطی و در مرتبۀ سوم بُعد خدمات شهری قرار دارد. کمترین مقدار ضریب پراکندگی در بُعد فیزیکی- کالبدی- کاربری زمین مشاهده می شود. ناهماهنگی موجود در سطح شهر اهواز از لحاظ ابعاد توسعۀ پایدار نشان دهندۀ مدیریت نامناسب شهری در این شهر است.

توسعۀ پایدار، شهر اهواز، ضریب پراکندگی، تحلیل خوشه ای، ARAS method.