معرفت‌شناسی آینده‌پژوهی: از پوزیتیویسم تا واقع‌گرایی انتقادی

معرفت‌شناسی آینده‌پژوهی: از پوزیتیویسم تا واقع‌گرایی انتقادی

اصطلاح ”معرفت‌شناسی“[1] ریشه در زبان یونانی دارد؛ یونانیان از این اصطلاح برای اشاره به دانش کاملاً قطعی[2] یا به تعبیر خود، معرفت[3]، استفاده می‌کردند و در مقابل، گمانِ صرف را دوکسا[4] می‌نامیدند. فصل حاضر، به طرح این پرسش می‌پردازد که آینده‌پژوهان دانش خود را دربارة گذشته، حال و آینده بر پایة کدامین بنیان‌های فلسفی­ استوار کرده‌اند؟ در این فصل، پس­ از بررسی دیدگاه‌هایی که به طور گسترده مورد توجه قرار گرفته‌اند، قواعدی کلی برای معرفت‌شناسی آینده‌پژوهی پیشنهاد خواهم داد. معرفت‌شناسی آینده‌پژوهی، در حقیقت، نظریه‌ای معرفتی در باب دعاوی راستینِ مربوط به گذشته و حال، و به ویژه گزاره‌های صدق‌گونه‌ای[5] است که آینده‌پژوهان دربارة آینده مطرح می‌کنند.

آیا مجادلات اخیر در حوزة فلسفة علم که پرسش‌هایی جدی دربارة تلقی استاندارد ـ یا به تعبیر ما، دیدگاه مقبول[6] ـ مطرح ساختند، تأثیری بر آینده‌پژوهی داشته‌اند؟ آینده‌پژوهان تنها به واقعیت‌های گذشته و حال نمی‌پردازند بلکه گزاره‌هایی نیز دربارة آینده‌ ـ ای که وجود ندارد و هیچ شاهدی از آن در دست نیست ـ مطرح می‌سازند؛ حال با توجه به این مسئله، آیا لازم است در فلسفه‌های علم رایج یا در مفروضات علمی پایه، اصلاحاتی صورت داد و اگر چنین است، این اصلاحات کدامند؟

http://nematibabak.persianblog.ir/post/145/