نقش شهرهای کوچک درتوسعه روستایی، مورد؛ زاهد شهر فسا

بطور کلی نظر به این که در پی تحولات جمعیتی ایران در 5 دوره سرشماری، افزایش تعداد شهرهای کوچک را شاهد بوده ایم؛ این امر ضرورت توجه به جایگاه این شهرها در شبکه شهری و نظام سلسله مراتب شهرهای کشور را بیش از پیش گوشزد می کند. شهرهای کوچک در تعامل با کوچکترین عنصر سکونتگاهی یعنی روستاها و شهرهای میانی در تعامل با بزرگترین شهر در سطوح ملی- منطقه ای نقش مهمی را در توسعه و توازن های منطقه ای نظیر تثبیت جمعیت، فعالیت ها و سرمایه در فضای ملی کشور ایفا می کنند. در این رساله نقش های اقتصادی و جمعیتی زاهدشهر به عنوان شهر کوچک، در نواحی روستایی پیرامون خود، با استفاده از مدلهای ژاکلین بوژوگارنیه و ژرژشاپو، ضریب مکانی، ترسيمي طولي- عرضي ايزارد، ضریب کشش پذیری، مدل ترکیبی، مدل اشتغال پایه لائوري، مدل رتبه- اندازه و همچنین مطالعات میدانی وسیع ر بر روی خانوارهای نمونه شهر زاهدشهر و حوزه نفوذ (بخش شیبکوه) آن ها مورد پژوهش قرار گرفته است. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل مدل ها و یافته های پرسشنامه ای، مشخص شد این شهر کوچک در کاهش مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگتر و تثبیت جمعیت نواحی روستایی خود نقش بسیار کمی داشته و در واقع این مرکز شهری برای جذب مهاجران بالقوه و بالفعل این نواحی در شرایط موجود فاقد توانایی لازم بوده است. لیکن این شهر با دارا بودن مراکز خدماتی نسبتاٌ مطلوب اداری، آموزشی، تجاری و غیره، به عنوان مرکز خرید مازاد تولیدات کشاورزی و محل ارائه خدمات مورد نیاز به ساکنین حوزه نفوذ خود، توانسته نقش موثری را ایفا نماید و می توان گفت در این زمینه نسبتاٌ موفق عمل کرده است. نتایج این تحقیق نشان دهنده آن است که رشد و توسعه شهرهای کوچک نظیر زاهدشهر به طور مستقیم به شرایط اجتماعی و اقتصادی حوزه نفوذ پیرامونی وابسته است و ثبات جمعیت روستایی و تولیدات کشاورزی به واسطه کارایی خدمات در این گونه شهرهای کوچک، در حوزه پیرامونی آن ها تحت تاثیر قرار گرفته اند. از سوی دیگر توسعه شهرهای کوچک هم وابسته به توسعه و تمرکززدایی این کارکردها از نواحی شهری بزرگ و هم وابسته به توسعه حوزه نفوذ روستایی شان با یکپارچه کردن فعالیت های غیرزراعی روستایی خواهد بود. واژگان کلیدی: شهرهای کوچک، حوزه نفوذ، خدمات رسانی، مهاجرت، توسعه روستایی، زاهدشهر